Fort Werk IV (Hoofdwerk Offensief)
Poterne

Foto: Joost1948

Plattegrond
(naar bouwtekening 1868)

1. Portaal met toiletten en uitgangen naar droge gracht
2. Droge gracht met gecreneleerde muur
3. Poterne/manschappenverblijf
4. Uitgang naar terreplein

De poterne (een ondergrondse doorgang) leidt vanaf het middenterrein van het fort tot achter de muur in het midden van de droge gracht aan de voorkant van het fort. Het is een rechte gang, binnenwerks 37,5 m lang en 3,2 m breed (afmetingen volgens de bouwtekening van 1868). De hoogte van de gang (tot de top van het gewelf) is 3,2 m aan de voorzijde (kant fortgracht), aflopend tot 2,7 m bij de uitgang naar het terreplein, het niet verhoogde middenterrein van het fort. De dikte van de zijmuren is 1,5 m voor de voorste 5 m (aan de kant van de fortgracht), daarna een stuk van ruim 7 m van 1,3 m dik en vervolgens voor de overige 25 m lengte (veruit het grootste deel) 1 m dik. De dikte van de muur aan de voorkant (de punt aan de zijde van de fortgracht) is 1,3 m. De poterne heeft een halfcirkelvormig gewelf met twee rollagen.

In de gang was aan de voorzijde door een binnenmuur met deur een portaal afgescheiden met twee toiletten (privaten), mogelijk één voor officieren en één voor de manschappen en met twee deuren die uitkwamen op de fortgracht aan weerskanten van de poterne, achter de in het midden van de fortgracht staande gecreneleerde muur, een 3 m hoge muur met een groot aantal schietsleuven die rondom het gehele fort loopt en diende voor de nabijverdediging. Een belangrijke functie van de poterne was dus om bij een aanval een gedekte verbinding te hebben tussen het middenterrein en de fortgracht achter deze muur. De poterne kon in oorlogstijd 42 man huisvesten en ook als wasplaats van de bezetting worden gebruikt. Tijdens de mobilisatie van 1870 diende de poterne voor het onderbrengen van de fortbezetting.